Τετάρτη 6 Ιανουαρίου 2010

ΔΥΣΛΕΞΙΑ




Ορισμός της Δυσλεξίας

Η λέξη ‘δυσλεξία’ είναι ελληνικής προέλευσης και σημαίνει ‘δυσκολία με τις λέξεις’(dys=δυσκολία με,lexis=λέξη). Δυσλεξία ονομάζεται η δυσχέρεια που παρουσιάζουν κάποια άτομα στην επεξεργασία του γραπτού λόγου. Τα άτομα αυτά δεν παρουσιάζουν νοητικό πρόβλημα , αισθητηριακές βλάβες , νευρολογικές παθήσεις , συναισθηματικές διαταραχές. Υπάρχουν δύο ειδών δυσλεξίες: η αναπτυξιακή και η επίκτητη. Στο εξής θα αναφερόμαστε στην αναπτυξιακή δυσλεξία.




ΑΙΤΙΑ ΤΗΣ ΔΥΣΛΕΞΙΑΣ

Μολονότι η ακριβής αιτιολογία του συνδρόμου της δυσλεξίας είναι άγνωστη, φαίνεται ότι έχουμε να κάνουμε με δυσλειτουργία συγκεκριμένων περιοχών του εγκεφάλου ο οποίος είναι φυσιολογικός κατά τα άλλα, πολλές φορές μάλιστα μπορεί να είναι και μεγαλοφυής. Σήμερα, μολονότι είναι επιστημονικά τεκμηριωμένο, από πολλές νευρολογικές μελέτες πως η αιτία της δυσλεξίας οφείλεται σε νευρολογική διαταραχή, η ακριβής θέση των δυσλειτουργούντων κυκλωμάτων του εγκεφάλου δεν έχει ακόμα εντοπισθεί με ακρίβεια. Από πρόσφατες νευροφυσιολογικές και παθολο-ανατομικές μελέτες εγκεφάλων δυσλεξικών ανθρώπων καθώς και από πειραματικά δεδομένα, ενισχύεται η πεποίθηση ότι η δυσλεξία οφείλεται σε φλοιώδη εγκεφαλική μικροδυσγενεσία συγκεκριμένων περιοχών του εγκεφάλου. Η φλοιώδης αυτή μικροδυσγενεσία είναι αποτέλεσμα διαταραχών στη μετανάστευση νευρικών κυττάρων που συμβαίνουν κατά τη διάρκεια των τελευταίων μηνών της εμβρυϊκής ζωής. Επομένως η δυσλεξία είναι ένα πρωτογενές πρόβλημα το οποίο οφείλεται σε νευρολογικούς-βιολογικούς παράγοντες, συνήθως κληρονομικούς. Ένας άνθρωπος δηλαδή δεν γίνεται δυσλεκτικός, γεννιέται! Άλλοι παράγοντες όπως μια ασθένεια, ένα ατύχημα, μια φαρμακευτική αγωγή, μια βλάβη στον εγκέφαλο ή άλλοι δευτερογενείς παράγοντες μπορούν να επηρεάσουν θετικά ή αρνητικά τη δυσλεξία, όμως δεν τη δημιουργούν.

ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ ΤΗΣ ΔΥΣΛΕΞΙΑΣ



Γενικά


Ένας δυσλεκτικός εμφανίζεται ιδιαίτερα ευφυής και ευκρινής αλλά ανίκανος να διαβάσει, να γράψει, ή να συλλαβίσει σε ικανοποιητικό επίπεδο. Έτσι συχνά επωμίζεται χαρακτηρισμούς όπως τεμπέλης, “κουτός”, απρόσεκτος, ανώριμος, "δεν προσπαθεί αρκετά" ή "έχει πρόβλημα συμπεριφοράς", παρ΄ όλο που δεν παρουσιάζει κανένα προβλήμα κατανόησης και αντίληψης. Χαρακτηρίζεται από κανονικό ή υψηλό δείκτη νοημοσύνης χωρίς όμως να τα πηγαίνει καλά στα ακαδημαϊκά τεστ. Τα καταφέρνει στα προφορικά, αλλά όχι και στα γραπτά. Συχνά αισθάνεται μειονεκτικά, έχει πολύ λίγο αυτοσεβασμό, αυτοεκτίμηση και κρύβει ή καλύπτει τις αδυναμίες του με έξυπνες, αντισταθμιστικές, στρατηγικές. Αποθαρρύνεται εύκολα και γίνεται συναισθηματικά ευαίσθητος για τη σχολική ανάγνωση ή τα τέστ του. Μαθαίνει καλύτερα μέσο της εμπράγματης εμπειρίας, των επιδείξεων, του πειραματισμού, της παρατήρησης, και των οπτικών βοηθημάτων. Παρουσιάζει δυσκολία στη συγκέντρωση της προσοχής και χάνει εύκολα την ακολουθία του χρόνου. Ταλαντούχος στην τέχνη, το δράμα, τη μουσική, τον αθλητισμό, τη μηχανική, την ιστορία-αφήγηση, τις πωλήσεις, τις επιχειρήσεις, τη σχεδίαση, την οικοδόμηση, την εφαρμοσμένη μηχανική καθώς επίσης και άριστος στους Η/Υ. Συχνά ξαφνιάζουν με την οξυδέρκεια των παρατηρήσεων τους,έχουν γόνιμη φαντασία, χιούμορ και επινοητικότητα.



Ειδικότερα



1. Δυσκολία στην ανάγνωση

Η ανάγνωση γίνεται συλλαβιστά, επομένως είναι αργή και κοπιώδης. Χαρακτηρίζεται από μονότονο ρυθμό χωρίς χρωματισμό της φωνή τους, καθώς αγνοούν τα σημεία στίξης. Επιπλέον παρατηρούνται λάθη χρονισμού,δηλαδή κομπιάσματα και επαναλήψεις των λέξεων με σκοπό να κερδίσουν χρόνο.Φυσικά δε λείπουν οι συντμήσεις(μαθαίνω αντί μαθαίνοντας) ,οι αντιστροφές γραμμάτων και αριθμών (ε αντί για 3), οι αναστροφές(εμ αντι για με),οι παραλείψεις(άρθρων,συνδέσμων και γραμμών) και οι αντικαταστάσεις λέξεων παρεμφερούς σημασίας( μαύρος αντί σκοτεινός). Εξαιτίας της ασθενούς βραχύχρονης μνήμης τους αντικαθιστούν μεγάλες λέξεις με πιο σύντομες και οικείες(γιατρός αντί ωτορινολαρυγγολόγος). Οι δυσλεξικοί δεν κατανοούν το κείμενο που διαβάζουν και βεβαίως δεν διαβάζουν ποτέ για ευχαρίστηση.

2. Δυσκολία στη γραφή και στην ορθογραφία

Συνίσταται σε δυσανάγνωστο και αργό γράψιμο με ασυνέπεια γραφής της ίδιας λέξης στο κείμενο. Εντοπίζεται αδυναμία εφαρμογής των κανόνων ορθογραφίας,όπως για παράδειγμα η χρήση κεφαλαίων ανάμεσα στα πεζά,καθώς επίσης παραλείψεις τόνων,επαναλήψεις και αντιμεταθέσεις γραμμάτων. Γενικά δυσκολεύονται να αντιγράψουν από τον πίνακα ή από σημειώσεις και παρατηρείται ατελής ευθυγράμμιση στο χαρτί.

3. Διαταραχή προσανατολισμού

Οι διαταραχές στον προσανατολισμό του χώρου εκδηλώνονται κυρίως με δυσκολία στη διάκριση αριστερού και δεξιού. Επίσης παρατηρούνται και διαταραχές στον προσανατολισμό του χρόνου. Η δυσχέρεια αντίληψης της διαδοχής και της αλληλουχίας.
Εκδηλώνεται με δυσκολία στην επανάληψη αριθμών με καθορισμένη σειρά.Γενικά, δυσκολεύονται να μάθουν πίνακες, σειρές ονομάτων (π.χ. ημέρες της εβδομάδας, μήνες του χρόνου).


4. Προβλήματα οφθαλμοκίνησης



Έχει παρατηρηθεί ότι ενώ οι κινήσεις των ματιών ενός φυσιολογικού αναγνώστη ακολουθούν συγκεκριμένη φορά από τα αριστερά προς τα δεξιά κι έχουν σταθερό μέγεθος και διάρκεια, του δυσλεξικού αναγνώστη είναι ακανόνιστες, γρήγορες και παλινδρομούν στην προσπάθειά του να διαβάσει τις λέξεις. Παραπονιέται με την αίσθηση ή την θέα, ανύπαρκτης, μετακίνησης διαβάζοντας, γράφοντας, ή αντιγράφοντας.Φαίνεται να έχει δυσκολία με την όραση, όμως οι οφθαλμολογικές εξετάσεις δεν αποκαλύπτουν κανένα πρόβλημα.


5. Προβλήματα στην ομιλία

Ένας δυσλεκτικός δυσκολεύεται να εκφράσει τις σκέψεις του, μιλά με αναποτελεσματικές (στην αποτύπωση των ιδεών) φράσεις, αφήνει ελλιπείς τις προτάσεις του. Υπό πίεση μπορεί να εκδηλώσει τραυλισμό.


ΔΙΑΓΝΩΣΗ ΤΗΣ ΔΥΣΛΕΞΙΑΣ

Για τη διάγνωση της δυσλεξίας απαραίτητη είναι η ανεύρεση όλων των τυπικών χαρακτηριστικών του συνδρόμου, όπως αναφέρθηκαν. Δεν αρκούν όμως αυτά. Παράλληλα θα πρέπει να εξασφαλίσουμε:

1. την ύπαρξη φυσιολογικής όρασης, ακοής και κινητικότητας
2. την απουσία οργανικού νοσήματος που μπορεί να επηρεάζει τη μάθηση, π.χ επιληψία
3. την επαρκή σχολική εκπαίδευση
4. το ευνοϊκό οικογενειακό περιβάλλον
5. τη φυσιολογική νοημοσύνη που καθορίζει ως νοητικό πηλίκο IQ › 90 και
6. την αναγνωστική ικανότητα τουλάχιστον κατά 2 χρόνια χαμηλότερη από αυτή που προβλέπεται από το δείκτη νοημοσύνης του, π.χ. ένα παιδί ηλικίας 10 χρόνων με νοητική ηλικία 10 χρόνων να έχει αναγνωστική ηλικία κάτω των 8 χρόνων. Θα πρέπει να τονιστεί ότι ο έλεγχος της αναγνωστικής ικανότητας γίνεται με ειδικές σταθμισμένες δοκιμασίες που καθορίζουν με ακρίβεια την αναγνωστική ικανότητα του παιδιού και δίνουν ισοδύναμη αναγνωστική ηλικία.

Από όλα αυτά γίνεται κατανοητό ότι η διάγνωση της δυσλεξίας δεν είναι ούτε απλή ούτε εύκολη διαδικασία. Αντίθετα απαιτεί εμπειρία, εξειδίκευση και μεγάλη προσοχή και γι' αυτό θα πρέπει να γίνεται από ομάδα ειδικών που θα περιλαμβάνει ειδικευμένο παιδίατρο και εκπαιδευτικό ψυχολόγο και κατά περίπτωση άλλους ειδικούς όπως νευρολόγο, οφθαλμίατρο, λογοθεραπευτή κλπ. που θα εκτιμήσουν προσεκτικά τις ικανότητες και τις αδυναμίες του παιδιού πριν του βάλουν την ετικέτα του "δυσλεξικού".

ΤΡΟΠΟΙ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ ΤΗΣ ΔΥΣΛΕΞΙΑΣ

Υπάρχουν διάφορες εκπαιδευτικές μέθοδοι που εφαρμόζονται για την αντιμετώπιση της δυσλεξίας που γίνονται πάντα με παράλληλη ψυχολογική υποστήριξη του δυσλεξικού παιδιού και της οικογένειάς του.Αυτές χρησιμοποιούν:

α) ειδικό εκπαιδευτικό υλικό( ειδικά βιβλία),
β) εκπαίδευση σε Η/Υ και
γ) διδασκαλία με ακουστικά μέσα όπως π.χ. μαγνητόφωνα

Οι εκπαιδευτικές αυτές μέθοδοι υποστηρίζεται από μερικούς ότι βελτιώνουν τις ικανότητες των δυσλεξικών, η αποτελεσματικότητά τους όμως είναι αμφίβολη κι αυτό είναι αναμενόμενο, αφού η δυσλεξία ως νευρολογική διαταραχή που είναι δε θεραπεύεται, δηλαδή το δυσλεξικό παιδί θα εξελιχθεί σε δυσλεξικό ενήλικο.

1 σχόλιο:

  1. Αγαπητοί συνάδελφοι, το παραπάνω άρθρο μας ενημέρωνει για το πρόβλημα της δυσλεξίας... Είναι κατανοητό και χρήσιμο.... Είναι ένας οδηγός....Είναι πολύ ενδιαφέρον!!!

    ΑπάντησηΔιαγραφή